Дизайнерге арналған сөздік анықтама. (П)
Панно (фр. раппеаи) — кескіндемелік немесе мүсіндік бейнемен әсемделген қабырға бөлігі не бөлменің төбесі.
Парапет (фр. рагареі) — шатырдың немесе көпірдің аласа қоршауы.
Пастель (фр. разіеі) — бояу, бор және байланыстыр- ғыш заттан жасалған жұмсақ түрлі-түсті қарындаштар.
Пастилаж (фр. разіеі — қамыр) — күйдірілген және ұнтақталған саздан жасалған мүсін.
| Патент қызметі — дизайнерлік бөлімдердің ңұжатта- рын дайындайтын (патенталу, авторлық куәлік, өтініш) және сол елдің патенттік заңдарына сәйкес авторлың құқықтарды қорғайтын қызмет саласы. Құқықтық қорғау заңдылықтары дизайнерлік шығармаларға, со- нымен қатар қызмет тапсырмасы ретінде орындалған жұмыстарға тиісті қолданылады. Авторлық құқықты қорғау өндірістік бейне түріндегі дизайнерлік (көркемдік құрастыру) шешімдерге, көлемді бейнелер- ге (модель, макет) және орындалған дизайн шығарма- сына таралады.
Пегас (лат. реёазие, — қайнар) — ежелгі аңыздардағы қанатты ат. Поп-арт (ағыл. рориіаг агі — жалпыға қолжетімді өнер) — модернизм өнерінің ағыны. XX ғасырдың 50- жылдары алғаш рет АҚШ және Үлыбритания елдерінде кескіндеме және мүсін өнерінде пайда болды. Көрермен- дерге түсініксіз «абстракционизмді» «жаңа реализм- мен» ауыстырмақшы болған, кейін буржуазиялық жал- пы мәдениеттің басқа салаларында тараған. Дадизмнің экстравагантты тәсілдерін қайталай отырып, өз туын- дыларында тұрмыстық заттарды (қалбырды, ескі заттар- ды, машина бөлшектерін, т.б.) қолданған, сонымен қатар автобөлшектердің механикалық көшірмелерін (су- |
| рет, муляж, комикс үзінділерін, журнал суреттерін) эс- тетикалап, олардың кездейсоң үйлесімін өнердің жоғар- ғы сатысына көтерген. Поп-арттың коллаж түрінде жа- салынған үлгілері олардың қасиеттерін абстракциялау немесе заттың қызметіне қарама-қайшылық мағына беру тәсілдерімен көрсетілген. Поп-арт өндіріс заттары- ның кез келгенін әсемдеу үстінде өзінің «шығармашы- лығын » әркім де игере алатынын көрсетеді және аса көп күш жұмсамай-ақ әсем шығарма тудыруға мүмкіндік береді. |
| Пропорция (лат. ргорогііо — көлем қатына- сы) — заттар мен олардың құрамындағы бөлшектер көлемдері арасындағы қатынасы. Пропорция жайлы эстетикалық теория- ның негізін қалаушылар Пифагордың шәкірттері болып табылады, олар әсемдік пен үйлесімдік пропорция арқылы анық- талады деп тұжырымда- ған. Ежелгі кезеңдекөлемдік қатынас әсемдікті туғызатын қасиет деп түсіндірілген. V ғасырда ежелгі грек мүсіншісі Поликлеттің жасаған «Канон» атты мүсіні пропорция- лық жағынан үлгілі адам денесі ретінде көрсетілген. Қайта өрлеу кезеңінде пропорция сәулет өнерінің дамуы- мен байланысты. Пропорция туралы ой-пікірлерін Пьеро делла Франческо, Л. Пачоли, Леонардо да Винчи еңбек- терінен кездестіруге болады. Пропорция сақтау — көркем шығарманың үйлесім талабы. |
| Пуризм (лат. ригиз — таза) — 1918 жылы Францияда пайда болған көркемөнер бағыты. Оның негізін қалау- шылар — А. Озанфан, сәулетші және суретші Ш.Э. Жан- |
| нере (1921 ж. бастап Ле Корбюзье деген атпен белгілі). Пуризм дегеніміз — функционализм көзқарасының не- гізінде дамыған жаңа өнер.бағыты (функционализм — бейненің атқаратын қызметіне бағынуы). Пуризм түрлі- түсті бояулардың көрермендерге тигізетін әсеріне және геометриялық денелерге тым жоғары баға берген. Адам- ды «геометриялық жануар», ал кескіндемеге арналған матаны «қозуға арналған машина» ретінде қабылдаған. Заттардың схемалық түрде бейнеленуі олардың «мате- матикалық лиризміне» — шығармашылық жүмыстары- на үйреншікті ассоциация мен сезімнің тумауына әкеліп соғады. Бұл жағдай суретшінің бостандығын байлап, шығармашылық өрісіне кедергі келтіреді. |
